Thư viện “Người thật – Việc thật” là tập hợp các buổi trao đổi thực tế, những câu chuyện nghề được chia sẻ từ những khách mời đang làm về chính công việc đó. Thư viện được thu thập và sắp xếp theo các nhóm ngành nghề trên Bản đồ thế giới nghề nghiệp để các bạn có thể tham khảo được dễ dàng hơn.
Bài viết có tham khảo nội dung từ Hướng nghiệp Sông An.
Thông tin căn bản
- Tuổi: 52
- Giới tính: Nam
- Số năm kinh nghiệm: 26 năm
- Trình độ học vấn và chuyên ngành: Đại học, ngành Điều khiển tàu biển
- Các chứng chỉ chuyên môn: Bằng Thuyền trưởng tàu biển, Chứng nhận khả năng chuyên môn Hoa tiêu Hàng hải Ngoại Hạng (Senior Maritime Pilot); các Chứng chỉ đào tạo Điều động tàu biển tại Malaysia và Hà Lan.
- Số giờ làm việc hằng tuần: Làm việc theo thuỷ triều, tối thiểu 5h, tối đa 10h/ngày. Mỗi tháng nghỉ từ 7 đến 10 ngày tùy theo kế hoạch công việc.
- Loại hình và quy mô công ty: Công ty TNHH MTV do Nhà nước quản lý. Có trên 200 người, trong đó có khoảng 70 Hoa tiêu Hàng hải (HTHH) các hạng khác nhau (nghề HTHH có các hạng: hạng 3, hạng 2, hạng 1 và ngoại hạng).
Trách nhiệm chính của anh/chị ở công việc hiện tại là gì? Công việc này đem lại giá trị gì cho tổ chức, cho các bên liên quan?
Trách nhiệm chính của một Hoa tiêu Hàng hải (HTHH) là cố vấn cho Thuyền trưởng và trực tiếp dẫn (điều động) những con tàu từ Phao 0 (điểm đầu tiên của hệ thống mốc tiêu dẫn luồng vào cảng, được đặt theo quy định của Luật Hàng hải) vào cầu Cảng và ngược lại từ cầu cảng ra đến Phao 0 tuyệt đối an toàn. Công việc này có ý nghĩa rất lớn cho việc bảo đảm an toàn Hàng hải trên thế giới, đem lại giá trị kinh tế cho các quốc gia và các tập đoàn kinh tế vì đảm bảo an toàn cho con người, hàng hóa cũng như con tàu khi hành hải.
Anh/chị bắt đầu vào nghề như thế nào? Vì sao anh/chị chọn con đường này?
Tôi tốt nghiệp khoa Điều khiển tàu biển năm 1992, lúc này ngành Hàng hải Việt Nam đang đi xuống. May mắn, tôi xin được vào làm ở một Doanh nghiệp Nhà nước chuyên về Hàng hải ở Miền Trung, cuộc đời làm Thuỷ thủ bắt đầu từ đây.
Việc chọn ngành học là do sở thích đi đây đó của tôi chứ gia đình không một ai làm nghề này và bản thân cũng không tìm hiểu sâu về ngành Hàng hải, chỉ nghĩ rằng cần phải học thật tốt và cố gắng đi theo con đường đã chọn một cách tốt nhất có thể.
Nghề HTHH là một nghề khá đặc trưng, nghề này không được đào tạo chính thức ở bất kỳ trường Đại học nào, người được chọn để đào tạo HTHH phải là Kỹ sư ngành Điều khiển tàu biển và phải có kinh nghiệm đi biển, đã đảm nhận chức danh Thuyền trưởng hoặc sỹ quan tàu biển từ 2 năm trở lên.
Sau khi làm việc trên tàu được 3 năm, vào năm 1995 một bước ngoặt quan trọng đã đến với tôi, tôi được chọn để đào tạo trở thành HTHH như hôm nay.
Nếu được chọn lại tôi vẫn chọn nghề HTHH hoặc một nghề nào đó mà có thể thỏa mãn sở thích đi đây đó của tôi và nghiêng về kỹ thuật, tôi nghĩ với xã hội hiện nay việc chọn nghề sẽ có nhiều lựa chọn hơn so với những năm 80 của thế kỷ trước mà tôi đã đi qua. Nhưng cho dù có làm nghề nào thì tôi nghĩ mình cũng phải cố gắng hết sức để có được thành quả cao nhất có thể với con đường mình đã chọn.
Vì sao tôi vẫn chọn tiếp tục làm HTHH? Vì đây là một nghề chuyên sâu khá thú vị, bạn lao động trí óc nhưng không phải làm việc trong văn phòng, được đào tạo bởi những HTHH lâu năm và rất giỏi trong và ngoài nước, nghề này rèn luyện cho bạn kỹ năng làm việc độc lập tốt, kỹ năng giao tiếp tiếng Anh tốt (quy định quốc tế phải giao tiếp hoàn toàn bằng tiếng Anh khi dẫn tàu hàng ngày, đối với tàu của quốc gia mình đang sống có thể giao tiếp bằng tiếng Anh hoặc ngôn ngữ của quốc gia này) và nghề này cũng rèn cho bạn trở thành một người nhanh, nhạy, chính xác khi ra quyết định quan trọng, một người có tính quyết đoán cao. Ngoài ra nghề này đem lại lợi ích rất lớn cho an toàn Hàng hải và kinh tế của các quốc gia trên toàn thế giới, đảm bảo cho bạn và gia đình có một cuộc sống ổn định.
Một ngày làm việc tiêu biểu của anh/chị như thế nào?
Theo quy định tại khu vực nơi tôi làm việc, tối đa mỗi ngày chỉ được dẫn 2 con tàu ra vào cảng, thời gian trực tiếp dẫn 1 con tàu trung bình 4 giờ + 2 giờ di chuyển từ nhà đến cảng và ngược lại (hoặc từ bờ ra phao 0 và ngược lại).
Thời gian làm việc tùy thuộc vào thuỷ triều từng ngày trong tháng và theo mùa trong năm nên không cố định giờ giấc.
Anh/chị thích nhất những điều gì ở công việc của mình? Vì sao?
- Mỗi con tàu là một thử thách khác nhau, nên không nhàm chán.
- Là nghề kỹ thuật cao, chuyên sâu.
- Tiếp xúc với người của nhiều nước trên thế giới nên biết được nhiều nền văn hoá.
- Rèn luyện khả năng làm việc độc lập lẫn làm việc nhóm.
- Đòi hỏi của công việc HTHH là phải đưa ra những quyết định nhanh, chính xác, nên luôn có tính quyết đoán.
- Không đem việc về nhà vì mỗi lần dẫn xong một con tàu an toàn, rời tàu là công việc cũng kết thúc.
- Thu nhập ổn.
Anh/chị không thích nhất những điều gì? Vì sao?
- Giờ giấc không ổn định, hay làm vào ban đêm.
- Thời gian dành cho gia đình hạn chế.
- HHHT có “cái tôi” khá cao, vì công việc đòi hỏi phải tự quyết nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến an toàn Hàng hải của con tàu trong thời gian ngắn (đôi khi chỉ 5-10 giây).
- Là nghề nguy hiểm vì hàng ngày phải leo cầu thang dây lên tàu hoặc rời tàu ngoài biển, nhất là vào mùa biển động.
Những điều kiện cần có để hoàn thành tốt công việc này (kiến thức, kỹ năng, thái độ, v.v…)? Nếu em muốn thăng tiến trong công việc thì em nên trau dồi những gì ạ?
- Tốt nghiệp ngành Điều khiển tàu biển
- Đi tàu tối thiểu 3 năm với chức danh Thuyền trưởng hoặc Sỹ quan quản lý trên tàu.
- Sức khỏe tốt, chịu đựng được giờ giấc làm việc thất thường theo thuỷ triều, tác động rất nhiều vào đồng hồ sinh học của cơ thể.
- Giao tiếp tốt bằng tiếng Anh, viết tốt các văn bản chuyên ngành Hàng hải bằng tiếng Việt và tiếng Anh.
- Sách chuyên ngành Hoa tiêu ngoài những sách về Hàng hải, Luật Hàng Hải Quốc tế và địa phương có trong trường Đại Học thì khi được tuyển vào làm Hoa tiêu sẽ có sách chuyên sâu về nghề HTHH chỉ được lưu hành nội bộ, không bán rộng rãi
- Khả năng làm việc nhóm và cá nhân đều phải tốt, chịu khó và chịu được sóng gió trên biển tốt.
Những điều mà mọi người hay hiểu lầm về công việc này là gì? Tại sao họ lại hiểu sai như vậy?
Vì là nghề đặc thù nên ít người biết có nghề HTHH nếu không làm trong ngành Hàng hải hoặc gia đình không có người làm HTHH. Đa số nghĩ rằng Hoa tiêu là Thuyền trưởng nhưng thật ra Hoa tiêu là:
- Là người cố vấn duy nhất cho Thuyền trưởng khi dẫn tàu vào những khu vực khó khăn nguy hiểm.
- Muốn làm HTHH trước đó phải có Bằng Thuyền trưởng, sau đó mới học và nghiên cứu chuyên sâu để trở thành HTHH.
Công việc này có giúp em tự nuôi mình khi mới ra trường không?
Như đã nói, muốn làm Hoa tiêu thì sau khi tốt nghiệp Đại học phải làm việc trên tàu biển ít nhất 3 năm với chức danh Quản lý (để lên được chức danh quản lý bạn phải mất vài năm đi biển và trải qua một số kỳ thi chuyên ngành nâng cao). Nhưng khi bắt đầu vào nhập môn nghề HTHH bạn sẽ chỉ là một Hoa tiêu tập sự thời gian tối thiểu là 1 năm với mức lương cố định khá thấp, vì vậy có thể bạn phải sử dụng đến số tiền tích luỹ trước đó (lúc bạn là sỹ quan quản lý) để trang trải.
Sau khi hết thời gian Hoa tiêu tập sự bạn phải qua một kỳ sát hạch khá khó khăn để nhận được tấm bằng Hoa tiêu cấp thấp nhất và lúc này lương bạn sẽ được tăng đáng kể vì hệ số lương của HTHH được Nhà nước quy định riêng và khá đặc biệt.
Thường cứ sau 24 tháng đảm nhiệm công việc hiện tại tốt bạn sẽ được tham gia một kỳ sát hạch để nâng hạng (giống như thăng hàm trong Quân đội), mức lương của bạn sẽ được tăng với biên độ cao hơn rất nhiều ngành khác. Bạn sẽ phải tham gia một số kỳ sát hạch cho đến khi đạt được HTHH Ngoại hạng (cấp cao nhất trong ngành Hoa tiêu), lúc đó bạn sẽ có mức lương khá cao và một cuộc sống ổn định.
Nhìn lại con đường phát triển sự nghiệp cũng như quá trình tìm việc của mình, anh/chị có lời khuyên nào cho em nếu em muốn theo nghề này?
- Tìm hiểu kỹ khi quyết định theo nghề, học và liên tục rèn luyện đúng hướng và đúng cách.
- Tìm hiểu tốt nhất là qua những người đã làm HTHH để định hướng chính xác.
- Nên đọc những tạp chí hoặc bài viết do người trong ngành Hàng hải viết sẽ chính xác và giúp bạn hiểu nhiều hơn về ngành nghề này.
Bài viết nằm trong chuyên mục Định hướng – Nơi giúp các bạn trẻ Tự tin định hướng nghề nghiệp, vững vàng xây dựng sự nghiệp.
