Theo học thuyết đặc tính nghề và môi trường làm việc của John Holland, việc xác định bản thân thuộc nhóm đặc tính nghề nào sẽ giúp một người tìm ra ngành học hay nghề nghiệp có thể phù hợp với mình nhất. Tuy nhiên, phần lớn mỗi người sẽ có hơn một nhóm nổi trội. Trong trường hợp đặc biệt, có người có thể có hơn bốn nhóm nổi trội.
Hướng nghiệp cho các bạn trẻ là điều vô cùng quan trọng. Trong bài viết này, tôi sẽ giới thiệu cặp mật mã Holland Nghệ thuật và Quản lý. Tôi hy vọng rằng những bài viết này phần nào giúp các em và cha mẹ hiểu thêm về sự trộn lẫn giữa hai nhóm đặc tính nghề theo lý thuyết của giáo sư John Holland, từ đó định hướng nghề nghiệp cho các em được tốt hơn.
Những bài viết này tôi viết dựa trên sách của chính tác giả học thuyết, giáo sư John Holland, Bản đồ thế giới nghề nghiệp và các nghiên cứu lâu năm của công ty ACT, là công ty chuyên làm trắc nghiệm ở Mỹ, và từ những quan sát của bản thân tôi trong hơn chín năm làm công tác giáo dục và tư vấn hướng nghiệp.
(Nếu bạn chưa biết Lý thuyết mật mã Holland và Bản đồ thế giới nghề nghiệp có thể đọc thêm tại đây: Lý thuyết mật mã Holland; Bản đồ thế giới nghề nghiệp)
Tôi mong các em và quý cha mẹ hãy xem đây là một trong những nguồn tài liệu tham khảo. Nếu phần nào không phù hợp với trường hợp của mình, các em và gia đình hãy nghe theo nhận định của bản thân vì những gì tôi chia sẻ chưa chắc đã đúng cho tất cả mọi người.
Nhóm Nghệ thuật và Quản lý – Khi sự bay bổng và hành động gặp nhau
Trong những bài viết trước, tôi có chia sẻ rằng đặc điểm của nhóm Nghệ thuật là mong muốn được tự do thể hiện bản thân, với trí tưởng tượng phong phú, khả năng sáng tạo và lòng yêu thích cái đẹp trong thiên nhiên, con người hay sự vật quanh họ.
Trong khi đó đặc điểm của nhóm Quản lý là sở thích làm kinh doanh và nghĩ đến việc kiếm tiền từ rất sớm. Họ thường biết rõ mình muốn gì cũng như có khả năng lãnh đạo và thuyết phục người khác (bạn bè đồng lứa) tin theo mình. Họ là người năng động, có tham vọng, và giao tiếp tốt. Họ xem trọng sự thành công trong những vai trò quản lý lớp/nhóm.
Với những ông bố bà mẹ có con thuộc nhóm Nghệ thuật, họ sẽ an tâm hơn rất nhiều lần khi con mình cũng có những đặc tính của nhóm Quản lý. Có thể dùng ẩn dụ ‘làn gió nâng cánh chim đại bàng’ để nói về cách mà các đặc tính thuộc nhóm Quản lý giúp cho một bạn trẻ nhóm Nghệ thuật hoàn thành được giấc mơ của mình.
Những người có đặc tính nghề nghiệp của cả hai nhóm Nghệ thuật và Quản lý là những người khá thú vị. Họ luôn nổi bật trong đám đông. Họ có một sự tự tin mạnh mẽ và dễ dàng ảnh hưởng người làm việc chung với họ. Họ thuộc phái hành động và sẽ nhanh chóng thực hiện những mơ ước của bản thân hay của người khác thay vì ngồi suy nghĩ và lo lắng bâng quơ.
Tôi xin dành bài viết này để nói về tổ hợp nhóm Nghệ thuật và Quản lý, những điểm yếu và mạnh tự nhiên của họ cũng như lĩnh vực nghề nghiệp có thể phù hợp với những đặc tính nghề nghiệp mà họ có. Mong rằng bài viết sẽ mang lại một góc nhìn chuyên môn cho các bạn có những đặc tính nghề thuộc hai nhóm này.
Xin lưu ý, hai người có cùng tổ hợp này chưa chắc đã hoàn toàn giống nhau vì sự khác biệt ở mức độ và đặc điểm bên trong mỗi nhóm sẽ tạo thành một tổ hợp hoàn toàn khác biệt ở mỗi người. Vì vậy, tôi đề nghị người đọc phân tích và suy nghĩ kỹ để cá nhân hoá những chia sẻ tôi viết sao cho phù hợp với mỗi người nhất có thể. Nếu có chỗ nào không đồng ý thì cứ bỏ qua và xem bài viết này như một nơi để tham khảo.
Những đặc điểm thường thấy ở những ai có cả hai nhóm Nghệ thuật và Quản lý là:
- Họ thường nổi bật trong đám đông vì khả năng sáng tạo, sự sôi nổi cũng như năng lực giao tiếp tốt với người quen hay lạ.
- Họ có sự tự tin mạnh mẽ vào khả năng của bản thân và dễ dàng thuyết phục cha mẹ, bạn bè, người tiếp xúc với họ tin vào khả năng của họ.
- Khi có những ý tưởng mới, họ rất giỏi trong việc thuyết phục người khác theo ý mình và không ngại là người đứng ra để bắt đầu ý tưởng ấy. Họ thích hành động và ghét phải suy nghĩ quá nhiều trước khi thực hiện một ý tưởng sáng tạo mới.
- Họ không thích sự bình thường và không ngần ngại nổi bật hay khác với đám đông, nhưng họ làm điều ấy với sự tự tin và thoải mái đến nổi người xung quanh ít khi bài xích họ vì sự khác người của họ.
- Họ có khả năng cân bằng giữa giấc mơ bay bổng của sự sáng tạo, lòng yêu cái đẹp với mong muốn làm giàu và có một đời sống vật chất thoải mái.
Giống như hai mặt của một đồng tiền, đi kèm với những điểm son trên là một số điểm yếu mà các em thuộc tổ hợp Nghệ thuật và Quản lý phải học cách đương đầu bao gồm:
- Họ rất liều lĩnh. Khi đã muốn làm điều gì, họ sẽ làm ngay lập tức và ít khi chịu khó tìm hiểu, nghiên cứu những điểm mù có thể xảy ra của kế hoạch hành động.
- Họ dựa trên trực giác để ra quyết định. Và không phải lúc nào trực giác cũng chính xác. Có rất nhiều khi, trực giác cần xác minh từ 5 giác quan để đảm bảo quyết định không lệch hướng.
- Cái tôi của họ rất lớn và họ thường biết mình muốn gì nên họ ít khi chịu nghe lời khuyên của người khác. Có thể nói đây là những người có khi phải đâm đầu vào tường rất nhiều lần trước khi chấp nhận mình đã sai.
Nuôi dưỡng theo tự nhiên

Nhóm bạn trẻ có đặc điểm nghề của hai nhóm Nghệ thuật và Quản lý, nếu được tạo điều kiện từ những ngày còn nhỏ, sẽ rất thành công trong các ngành đòi hỏi sự sáng tạo như thiết kế, quảng cáo, thời trang, biểu diễn, v.v. Đặc biệt, họ sẽ nổi bật rất nhanh trong các vị trí cần khả năng quản lý hoặc sẽ ra ngoài khởi nghiệp sau một thời gian dài làm việc trong tổ chức.
Điều cần lưu ý là cha mẹ cần tập cho họ tự quan sát được những điểm mù nêu trên, cho phép họ liều lĩnh và làm lỗi, đồng thời giúp họ học được từ những bài học ấy để phát huy tốt nhất các điểm mạnh tự nhiên của bản thân.
Khi còn nhỏ, họ cần cha mẹ và thầy cô:
- cho phép họ biểu hiện sự khác biệt và cái tôi của họ một cách tự nhiên
- cho phép họ ra quyết định và mắc lỗi để học từ những quyết định ấy thay vì cố gắng ngăn chặn họ. Những bạn trẻ này vấp ngã sớm thì sẽ có lợi hơn vì những bài học lúc còn nhỏ ít đắt giá hơn sau này
- giúp họ phân tích những thông tin đến từ trực giác và 5 giác quan khi họ ra quyết định; giúp họ quan sát sự thiếu kiên nhẫn và tìm hiểu thông tin khi ra quyết định – đây là điểm mù rất lớn của họ
- giúp họ hiểu cái tôi rất lớn của họ và tập lắng nghe những lời khuyên bảo từ những người có kinh nghiệm, chuyên môn, và kiến thức trong lĩnh vực họ thiếu
- lắng nghe những ước mơ của họ, đồng hành khi họ thất bại, và mỉm cười khi họ thành công
Ở tuổi dậy thì, những bạn có đặc điểm của hai nhóm Nghệ thuật và Quản lý cần được hỗ trợ để:
- Hiểu được đặc điểm tự nhiên của mình và sống cùng những đặc điểm ấy
- Hiểu được các điểm yếu do những đặc điểm tự nhiên mang lại và học cách bổ túc các điểm yếu ấy
Hướng nghiệp cho nhóm Nghệ thuật và Quản lý
Theo Bản đồ thế giới nghề nghiệp của ACT và mạng nghề nghiệp O*net của Mỹ, một số công việc phù hợp cho những người có hai nhóm Nghệ thuật và Quản lý bao gồm:
- Nhóm ngành thuộc khối Nghệ thuật ứng dụng (Thị giác): Nhà thiết kế thủ công mỹ nghệ, Họa sĩ minh họa, Nhà thiết kế web, Nhà thiết kế quảng cáo, Nhà thiết kế trò chơi
- Nhóm ngành thuộc khối Nghệ thuật (Viết và Nói): Nhà văn, Nhà biên kịch, Phóng viên, Biên tập viên video và phim ảnh, Phát thanh viên truyền hình, Chuyên gia quan hệ công chúng
- Nhóm ngành thuộc khối Nghệ thuật Sáng tạo và Trình diễn: Biên đạo múa v.v.
- Nhóm ngành thuộc khối Quản lý trong ngành sáng tạo: Giám đốc âm nhạc, Giám đốc sân khấu, Nhà sản xuất, Quản lý tài năng
- Nhóm ngành thuộc khối Marketing trong ngành sáng tạo: Nhân viên kinh doanh công ty quảng cáo, Trưởng phòng Marketing
Trên đây chỉ là một số ít ví dụ nghề nghiệp mà những người thuộc hai nhóm Nghệ thuật và Quản lý có thể thấy phù hợp với họ. Các bạn trẻ hãy lưu ý rằng còn rất nhiều ngành nghề khác phù hợp không kém. Do đó, khi trải nghiệm, thay vì để ý tên ngành nghề, bạn hãy để ý các đặc tính của ngành nghề ấy sao cho chúng phù hợp với cả hai nhóm Nghệ thuật và Quản lý là được.
Tôi hy vọng bài viết này gửi đến các em và quý cha mẹ một góc nhìn về tổ hợp Nghệ thuật và Quản lý theo Lý thuyết Holland. Xin lưu ý khi viết tôi đã cố gắng đưa những thông tin căn bản từ các nguồn đã được nghiên cứu chứng thực. Tuy nhiên, sự trải nghiệm cá nhân của mỗi người rất quan trọng.
Mong các em và gia đình sử dụng bài viết này như một nguồn tham khảo và tự tìm hiểu thêm trước khi ra được quyết định nghề nghiệp phù hợp nhất cho bản thân và gia đình. Tôi chúc các em và quý cha mẹ bình an và tìm được nhiều niềm vui trong hành trình hướng nghiệp sắp tới.
Bài viết được tham khảo từ Hướng nghiệp sông An