Theo học thuyết đặc tính nghề và môi trường làm việc của John Holland, việc xác định bản thân thuộc nhóm đặc tính nghề nào sẽ giúp một người tìm ra ngành học hay nghề nghiệp có thể phù hợp với mình nhất. Tuy nhiên, phần lớn mỗi người sẽ có hơn một nhóm nổi trội. Trong trường hợp đặc biệt, có người có thể có hơn bốn nhóm nổi trội.
Hướng nghiệp cho các bạn trẻ là điều vô cùng quan trọng. Trong bài viết này, tôi sẽ giới thiệu cặp mật mã Holland Quản lý và Nghiệp vụ. Tôi hy vọng rằng những bài viết này phần nào giúp các em và cha mẹ hiểu thêm về sự trộn lẫn giữa hai nhóm đặc tính nghề theo lý thuyết của giáo sư John Holland, từ đó định hướng nghề nghiệp cho các em được tốt hơn.
Những bài viết này tôi viết dựa trên sách của chính tác giả học thuyết, giáo sư John Holland, Bản đồ thế giới nghề nghiệp và các nghiên cứu lâu năm của công ty ACT, là công ty chuyên làm trắc nghiệm ở Mỹ, và từ những quan sát của bản thân tôi trong hơn chín năm làm công tác giáo dục và tư vấn hướng nghiệp.
(Nếu bạn chưa biết Lý thuyết mật mã Holland và Bản đồ thế giới nghề nghiệp có thể đọc thêm tại đây: Lý thuyết mật mã Holland; Bản đồ thế giới nghề nghiệp)
Tôi mong các em và quý cha mẹ hãy xem đây là một trong những nguồn tài liệu tham khảo. Nếu phần nào không phù hợp với trường hợp của mình, các em và gia đình hãy nghe theo nhận định của bản thân vì những gì tôi chia sẻ chưa chắc đã đúng cho tất cả mọi người.
Nhóm Quản lý và Nghiệp vụ – Những người thuộc trường phái hành động
Trong những bài viết trước, tôi có chia sẻ rằng đặc điểm của nhóm Quản lý là sở thích làm kinh doanh và nghĩ đến việc kiếm tiền từ rất sớm. Họ thường biết rõ mình muốn gì cũng như có khả năng lãnh đạo và thuyết phục người khác (bạn bè đồng lứa) tin theo mình. Họ là người năng động, có tham vọng, và giao tiếp tốt. Họ xem trọng sự thành công trong những vai trò quản lý lớp/nhóm.
Bên cạnh đó, đặc điểm của nhóm Nghiệp vụ là sự nhạy bén với con số, cách tiêu tiền cẩn thận, khả năng để ý đến chi tiết, và sự tỉ mỉ trong thói quen hàng ngày. Họ tôn trọng luật lệ và cấp bậc, thích sự ngăn nắp, quy củ, có trước có sau trong cuộc sống. Họ giữ tinh thần trách nhiệm cao trong tất cả các việc họ làm, luôn hoàn thành những điều cần làm trước khi cho phép mình nghỉ ngơi.
Sự kết hợp của một người có đặc điểm của cả hai nhóm này là:
- Khả năng học các ngành trong nhóm ngành Kinh tế;
- Khả năng chịu trách nhiệm, quản lý và lãnh đạo con người, dự án, kế hoạch; dễ dàng tạo niềm tin cho người xung quanh để cùng họ hướng đến một mục tiêu kinh doanh;
- Phù hợp với các vị trí làm việc trong lĩnh vực kinh doanh và thương mại; dễ dàng hòa nhập và thăng tiến trong môi trường này;
- Nhạy bén với con số, dữ liệu, quy trình, luật lệ, tài chính; có khả năng kiếm tiền và để dành tiền rất tốt;
- Phong cách làm việc rõ ràng, minh bạch, phân biệt rõ ràng giữa tình cảm cá nhân và công việc, nhưng cũng rất khéo léo trong việc xử lý những mâu thuẫn trong kinh doanh;
- Định nghĩa sự thành công qua chức vụ và tài sản gây dựng được.
Đi kèm với những điểm mạnh trên, nhóm người thuộc Quản lý và Nghiệp vụ có một số điểm yếu sau:
- Dễ bị ảnh hưởng sức khoẻ thể chất và tinh thần vì làm việc quá mức, gần như không có sự thăng bằng giữa công việc và nghỉ ngơi;
- Dễ bị căng thẳng vì sự đòi hỏi thăng tiến nghề nghiệp nhanh hay tính cầu toàn của bản thân;
- Dễ dàng bỏ qua những vai trò khác trong cuộc sống như làm cha/mẹ, làm vợ/chồng, làm bạn/anh/chị/em, nói chung là những vai trò cần sự chú ý đến chất lượng của các mối quan hệ. Khi bắt đầu nhận ra sự mất mát thì có khi rất muộn hay quá muộn;
- Tạo cho người khác cảm giác họ là những người rất thành công và ưa chuộng vật chất dù nhiều khi họ cũng cần sự giúp đỡ và nhiều khi họ rất sâu sắc ở các giá trị bên trong.
Nuôi dưỡng theo tự nhiên

Những đặc điểm của hai nhóm Quản lý và Nghiệp vụ tạo ra sự độc đáo của những người mà tôi gọi tên là ‘những người thuộc phái hành động’.
Bạn đang có một ý tưởng thật hay mà chưa nghĩ ra cách thực hiện nó, hãy tìm đến người có đặc điểm QL-NV. Họ sẽ giúp bạn thực hiện nó thật nhanh.
Bạn có thói quen nghĩ quá nhiều và sợ hãi thất bại, hãy tìm đến người nhóm QL-NV. Họ sẽ giúp bạn bước bước chân đầu tiên và bớt nghĩ ngợi về nỗi lo trong tưởng tượng.
Bạn đang phân vân trong một quyết định có quá nhiều yếu tố ‘sợ mất lòng, sợ mất tình cảm’, hãy đến trò chuyện với nhóm QL-NV. Họ sẽ giúp bạn nhìn sự việc từ một góc độ phi cá nhân để có thể ra quyết định một cách khách quan.
Từ những ngày thơ ấu, những bạn có đặc điểm của hai nhóm Quản lý và Nghiệp vụ sẽ phát triển tốt nếu được cha mẹ:
- Tôn trọng sở thích kinh doanh và ý định kiếm tiền, tạo điều kiện cho các em thử kinh doanh từ sớm. Đặc biệt, nếu như cha mẹ không cùng nhóm đặc điểm QL-NV, xin đừng bao giờ dùng ngôn ngữ hay hành động cho thấy sự ‘coi thường tiền bạc’
- Bản thân tiền không xấu, do đó, nếu không cẩn thận, cha mẹ sẽ ‘dán nhãn’ cho sở thích kinh doanh của các em và làm điểm mạnh này bị nghẽn từ sớm
- Tạo điều kiện và khuyến khích các em trải nghiệm khả năng quản lý và lãnh đạo từ sớm; cho phép các em tham gia các hoạt động bên ngoài lớp học (như tham gia trại hè, tham gia hoạt động câu lạc bộ, tham gia các cuộc thi, v.v.)
- Cho phép các em tham gia vào việc quyết định cách tiêu tiền và quản lý tài chính của gia đình từ sớm. Ví dụ như cùng lên kế hoạch đi nghỉ hàng năm của cả gia đình (trong dịp nghỉ hè hay nghỉ Tết)
- Khi đã lên kế hoạch gì đó cho gia đình thì hãy làm theo kế hoạch ấy, đừng thay đổi xoành xoạch, đặc biệt đừng thay đổi vì ý kiến của người xung quanh (họ hàng, bạn bè, v.v.)
- Khi cần thiết, cho các em những lời phản hồi và góp ý chân thật để các em nhận ra những sai sót bản thân. Nhóm này rất tự tin, nhiều khi quá tự tin, nên những lời chia sẻ và góp ý đúng lúc và dựa trên chứng cớ sẽ giúp các em tự điều chỉnh tốt
- Giúp các em xem trọng giá trị gia đình, những bữa ăn tối nơi cả nhà trò chuyện, những kỳ nghỉ gia đình, những lần đi chơi chung bên ngoài để giúp các em thực hành việc cân bằng giữa ước muốn cạnh tranh để đạt mục tiêu và thời gian chất lượng cho bản thân và người thân yêu
Hướng nghiệp cho nhóm Quản lý và Nghiệp vụ
Theo bản đồ thế giới nghề nghiệp của ACT, những nhóm ngành sau đây phù hợp với những ai thuộc hai nhóm đặc điểm Quản lý và Nghiệp vụ:
- Các dịch vụ liên quan đến tuyển dụng: Chuyên viên tiền lương và phúc lợi, Nhân viên tuyển dụng, Quản lý đào tạo/phát triển tài năng, Quản lý Nhân sự, Trưởng phòng tiền lương và phúc lợi, v.v.
- Marketing & Bán hàng: Cố vấn thương hiệu, Chuyên viên bán hàng qua điện thoại, Chuyên viên quan hệ khách hàng, Đại lý bảo hiểm, Giám đốc quảng cáo, Nhân viên xuất/nhập khẩu, Kỹ sư bán hàng, Tư vấn tiệc cưới, v.v.
- Quản lý: Chuyên viên tổ chức sự kiện, Đại lý kinh doanh, Người quản lý nghệ thuật, Nhân viên sở ngoại vụ, Nhà thầu/Giám đốc xây dựng, Giám đốc bộ phận tín dụng, Cố vấn quản lý, Chánh án, Chủ tịch ủy ban nhân dân, Quản lý khủng hoảng, Quản trị viên Dịch vụ Y tế, v.v.
- Quy chế và bảo vệ: Công an, Chuyên viên an ninh, Chuyên viên Phế liệu Môi sinh, Giám định thuế, Giám đốc An ninh, Nhân viên bảo vệ, Nhân viên thu tiền, Thanh tra an toàn lao động, Thanh tra an toàn thực phẩm, Trọng tài, Thanh tra hải quan, Nhân viên trại giam, …
- Truyền thông & Hồ sơ: Chuyên viên chăm sóc khách hàng, Chuyên viên thống kê, Kỹ thuật viên y tế, Nhân viên nhập liệu/xử lý văn bản, Phóng viên tòa án, Thư ký tín dụng, Trợ lý hành chính, Trợ lý văn phòng chính phủ, v.v.
- Giao dịch tài chính: Chuyên viên phân tích đầu tư, Chuyên viên phân tích ngân sách, Chuyên viên phân tích tín dụng, Chuyên viên thuế, Kế toán / Kiểm toán viên, Nhân viên kết toán tiền lương, Nhân viên ngân hàng, v.v.
- Phân phối & điều phối: Giám sát kho, Kiểm soát không lưu, Nhân viên bưu điện, Nhân viên chuyển phát nhanh, Nhân viên kho, Nhân viên vận chuyển, Nhân viên xuất nhập khẩu, v.v.
Với những bạn có hai nhóm nổi trội là Quản lý và Nghiệp vụ, rất nhiều khi họ sẽ muốn trải nghiệm trong các ngành hoàn toàn khác nhau, ví dụ như Marketing và Công an. Mới nghe qua, cha mẹ sẽ nghĩ con mình chưa hiểu bản thân, hay dao động, dễ thay đổi, và vì vậy có nhiều lo lắng. Nhưng nếu hiểu rõ các nhóm sở thích tự nhiên theo học thuyết Holland, thì cha mẹ sẽ thấy ước muốn trên đây của con là điều bình thường vì cả hai ngành trên đều nằm bên trong hai nhóm Quản lý và Nghiệp vụ.
Sẽ tốt cho các em thuộc hai nhóm này nếu được học hỏi về các tên nghề nghiệp khác nhau trong lĩnh vực kinh doanh, kinh tế, thương mại, luật, và văn phòng chính phủ. Khi đã tìm hiểu đủ, các em sẽ rút ra kết luận mình hợp với lĩnh vực nào hơn, quản trị và bán hàng (là lĩnh vực tiếp xúc với con người nhiều) hay vận hành kinh doanh (là phía làm việc với dữ liệu, con số, và quy trình nhiều) hay các vị trí trong văn phòng chính phủ (là nơi phải tiếp xúc với con người, luật pháp, và chính trị nhiều).
Tôi hy vọng bài viết này gửi đến các em và quý cha mẹ một cái nhìn sâu hơn về sự kết hợp của hai nhóm đặc điểm Quản lý và Nghiệp vụ. Tôi chúc các em và quý cha mẹ bình an và tìm được nhiều niềm vui trong cuộc hành trình hướng nghiệp sắp tới.
Bài viết được tham khảo từ Hướng nghiệp sông An